سره در فرش دستباف چیست؟

سره در فرش دستباف چیست؟ یکی از ایرادات فرش است که در طی مرحله بافت ایجاد میشود. با تلفظ فتحه در س و کسره در ر .

و این ایراد عبارتست از تفاوت اندازه عرض قالی,  از ابتدای فرش تا انتهای آن.

فرض مثال اگر قالی که عرض آن 2 متر یا 200 سانتیمتر است, در ابتدای فرش_ یعنی سر آغاز بافت_ 200 سانتیمتر است و در وسط 195 و در اخر فرش 190 سانتیمتر.

البته امکان دارد که خیلی بیشتر باشد. که در مواقعی که سره زیاد باشد, فرش کله قندی میشود. و این ایراد کاملا مربوط است به مرحله بافت و بی دقتی و عدم کنترل بافنده فرش.

بیشتر بخوانید. استاد جواد زعفرانچی بنیانگذار رفوی نوین ایران

علت ایجاد سره در فرش دستباف چیست؟

همینطور که عرض شد, علت ایجاد سره در فرش موقع بافت و عدم دقت بافنده ایجاد میشود. و ان مربوط به کوبش پود کلفت و پود نازک موقع بافت میشود.

معمولا سره همیشه به این شکل است که ابتدای فرش اندازه صحیحی دارد و قسمت انتهایی فرش اندازه کمتری دارد. یعنی رفته رفته ایجاد میشود.

موقع کوبش پود کلفت, بطور طبیعی هر رج , پود کشش بیشتری نسبت به رج پایین دارد. و این بمرور باعث کیپی چله ها و در نتیجه  ایجاد سره میشود.

پود نازک هم همین تاثیر را میتواند بگذارد. ولی عامل اصلی همچنان پود کلفت است.

استاد یعقوب زعفرانچی برادر و شاگرد استاد جواد زعفرانچی

روش پیشگیری

اکنون قالیبافان استاد, روش پیشگیری از ایجاد سره را کشف نمودند. به اینصورت که در قالهای سایز بزرگ  تسمه فلزی مخصوص در دو طرف دار قالی تعبیه مینمایند.

و پود کلفت هر رج را از دور این تسمه فلزی محکم و غیرقابل انعطاف برمیگردانند. و دو سر پود کلفت را وسط رج قالی به اندازه یک سانتیمتر روی هم میگذارند.

واین همان سوپاپ اطمینان برای عدم ایجاد سره در فرش میباشد.

و در قالیهای کوچک مثل تابلو , پود کلفت را از پایه فلزی یا همان جک برمیگردانند.

یکی دیگر از محاسن این عمل اینست که از هرطرف عرض قالی, اندازه پنج سانت یا بیشتر پود کلفت امتداد دارد. و امکان تعمیر و رفع نواقص احتمالی فرش را امکان پذیر میکند.

خرید تابلو فرش پل و کلبه از گالری ع

طریقه اصلاح سره فرش

اگر سره فرش زیاد باشد, یا پود کلفت اضافی در دو طرف فرش نباشد, باید که اندازه بخش کم عرض فرش را ملاک قرار دهیم. و بقیه فرش را با آن هم اندازه کنیم.

اینکار با روش پایین کشی یا به اصطلاح یندیرمه امکان پذیر است. که از ابداعات استاد حاج جواد زعفرانچی میباشد.

که با این روش در کارگاه رفوگری استاد جواد زعفرانچی, سره قالیهای نفیس پر شماری بطور کامل اصلاح. و قالی با اندازه قالبی دقیق به خارج از کشور صادر شده است.

از دو روش برای رفع سره فرش دستباف استفاده میکنیم. که انتخاب یکی از این دو  روش به عوامل زیادی بستگی دارد.

روش اول. یندیرمه یا پایین آوری عرضی .

در این روش دقیقا همانند یندیرمه عمل میکنیم و با این تفاوت که اینبار پود کلفت را همانند ریشه به دستگاه سفت میکنیم و  چله را با چاقوی چنگالی یا چاقوی بدون نوک, پایین میاوریم.

برای این روش قطعا باید پودهای کلفت از کنار های  دو سر فرش به اندازه چند سانتیمتر بیرون باشند. که امکان گره زدن و میخ کردنشان بر دستگاه امکان پذیر باشد.

برای باز نمایی و رفع سره از طریق رانش چله ها به سمت بیرون فرش, حداکثر اندازه ای که میتوان بازش کرد را, اندازه ای که. پود کلفت بیرون آمده, تعیین میکند.

مسئله بسیار مهم دیگر توجه به پودهای نازک فرش هست که تارها را یکدرمیان در بغل گرفته اند. و اگر بخواهیم همانند پایین اوری طولی, فاصله باز نماییم. قطعا پودهای نازک پاره خواهند شد.

و قالی استحکام خود را در ان بخش از دست خواهد داد.

پس باید عمل پایین آوری را طی چندین مرحله انجام داد. یعنی آرام آرام این عمل  را انجام میدهیم تا تارها از میان پود نازک بلغزند و آسیبی به آنها وارد نشود.

روش دوم اصلاح سره در فرش دستباف

این روش که بیشتر برای رفع سره از طریق جمع نمایی انجام میگیرد, به این صورت است که پایین کشی طولی از محل شروع سره آغاز میشود.

و قسمت بالاتر که سره بیشتری دارد بصورت چین دار با اندازه دقیق به دستگاه محکم میشود.  با انجام پایین کشی, رج به رج شلی پود کلفت گرفته میشود و چین موجود از بین میرود.

از طریق این روش چین ها صاف میشوند و سره فرش اصلاح میگردد.

تحقیق و نوشتار

محمدحسین زعفرانچی